Van historie naar toekomst

Van bedrijfsterrein naar tuin, geschiedenis in een notendop.

Je kunt het je haast niet meer voorstellen als je er nu rondloopt maar een tijdlang was de Bikkershof net als veel andere binnenterreinen in  Wittevrouwen in gebruik als bedrijfsterrein.

In het begin van de vorige eeuw werd de wijk behoorlijk dicht gebouwd en was er weinig ruimte voor groen. Eind jaren zeventig organiseerden wijkbewoners zich met hulp van het wijkcomité om de kwaliteit van de woonomgeving te verbeteren. Zij maakten zich sterk om, in het kader van stadsvernieuwing, vrijkomende binnenterreinen op te kopen en te herinrichten. Het doel was om meer groen, meer speelruimte voor kinderen en een aangename openbare verblijfsruimte voor verpozing en sociaal contact te creëren. Daarnaast wilde men de overlast door geluidshinder en vervuiling van bedrijven terugdringen.

Toen in 1979 twee automobielbedrijven tussen Biltstraat, Bekkerstraat, Bouwstraat en Goedestraat hun opstallen aan de gemeente verkochten, zagen wijkbewoners dus hun kans schoon. Op een inspraakavond kwam een groep mensen samen die van het terrein wel iets moois dacht te kunnen maken.

     

Tot begin 1987 is er veel discussie geweest over de herinrichting van het terrein met de gemeente Utrecht en omwonenden. De vervuiling van de grond – erfenis van de garagebedrijven – was daarbij een complicerende factor. Net als in het Griftpark, waar een gasfabriek had gestaan, moest één en ander grondig aangepakt worden. De sterkst verontreinigde grond moest worden afgegraven en er is nieuwe, schone grond voor in de plaats gekomen. Het grondwater werd met een zuiveringspomp afgevoerd. Het duurde vijf jaar voor de bodem schoon was.  

Ook over de uiteindelijke inrichting en het beheer van de tuin is intensief overleg geweest tussen de bewoners en de gemeente. Als het aan de gemeente had gelegen, dan was de tuin aangelegd met veel bestrating en onderhoudsvrije struiken…..
Maar de bewoners, waarbij Peter Peels een belangrijke stuwende kracht was ,  hadden een ándere tuin voor ogen: ecologisch, met veel diversiteit en volgens de principes van permacultuur. Samen met ecologische hovenier Rob van der Steen werden hiervoor een ontwerp gemaakt.
De plannen van de gemeente kwamen ook niet overeen met de wens van de bewoners om het terrein zelf te onderhouden. Pas na een politieke actie versus de toenmalige wethouder lukte het om ‘experimenteel’ het terrein volledig zelf te gaan beheren.

Op 16 mei 1987 is de Bikkershof officieel geopend en op 24 september van dat jaar werd Bewonersvereniging De Bikkershof opgericht.De bewonersvereniging neemt het beheer van de tuin op zich. We zijn dan één van de eerste zelfbeheerprojecten van de gemeente Utrecht, en zelfs landelijk.

Van opbouw naar een volgroeide tuin

De eerste jaren wordt er nog veel gewijzigd en aangevuld in de inrichting van de hof. Zo zat er in het oorspronkelijke plan geen vijver, werd nog een boom verplaatst en werden er muurtjes gemetseld. Waar eerst dahlia’s stonden werd een boerentuin aangelegd. En er werden tradities in het leven geroepen als paaseieren zoeken, de jaarlijkse barbecue, de snoeicursus, de plantenruilmarkt in het voorjaar, er waren koren die een openluchtconcert gaven, diverse kunsttentoonstellingen. Berna de geit kwam in 1995 hier wonen en bleef tot 2006. Er werden egels uit de egelopvang uitgezet en in 1997 werd het hekwerk Paradijsvogels (ontwerp Hermine Breukers) aan de Bekkerstraatzijde geschilderd met de kinderen. Er waren activiteitenmiddagen voor de kinderen: jam maken, uitleg over de bijen, onderzoek vijver, kruidenthee maken.

Op 17 november 1992 krijgt de Bikkershof de Hoofdprijs uitgereikt door wethouder Schouten in het kader van de Gemeentelijke AMEV Milieuprijs vanwege de aandacht voor educatie.Na deze fase van opbouw, heeft Stichting Samenhang in 2002 een beheerplan geschreven, om het zelfbeheer meer structuur te geven. Met daarin aandacht voor natuurbeheer, technisch en sociaal beheer.

De Bikkershof is nu een volgroeide tuin. En bewoners komen en gaan; ieder met hun eigen deskundigheid en beschikbare inzet. In 2010 hebben we ecologisch hovenier Rob van der Steen kunnen inschakelen. Dit was mogelijk met een bijdrage uit het Leefbaarheidsbudget van de gemeente Utrecht. Gezamenlijk is nog eens opnieuw naar de inrichting van de tuin gekeken. Welke keuzes moeten er worden gemaakt voor de lange termijn? Waar moeten we de natuur bijsturen of onze opzet aanpassen? Welke mate van onderhoud past bij de draagkracht van de bewoners? Dit heeft uiteindelijk een handzaam en aangepast nieuw beheerplan opgeleverd. Hiermee kunnen we de komende jaren goed vooruit. Ook dit beheerplan zal over een tijdje weer worden herzien.

In 2012 vierden we het 25-jarig jubileum van de Bikkershof en er is dat jaar onder andere gewerkt aan het plaatsen van zonnepanelen bij de flowforms, een lang gekoesterde wens die met behulp van het Rabobank Stimuleringsfonds in vervulling kon gaan. In de poort naar de Goedestraat is met hulp van sponsors uit de buurt een lichtinstallatie opgehangen die een aantal prachtige foto’s uit de hof belicht, met een gedicht van een van de omwonenden.

En er gebeurde in al die tijd nog veel meer, te veel om op te noemen. Zo was er internationale belangstelling voor de hof. Er werden rondleidingen gegeven voor groepen belangstellenden uit Duitsland, Zweden, Denemarken en België. Er werden in samenwerking met VELT (vereniging voor ecologische leef- en teeltwijze) lezingen gegeven. En ook een presentatie gehouden over permacultuur, een van de leidende principes in de Bikkershof.

Een blik op de toekomst

Tekst uit jubileumboekje 25 jaar Bikkershof: 1987-2012.
Net als in de natuur zal de Bikkershof steeds moeten meebewegen. Hoe?

·       De Gemeente Utrecht bezuinigt. Tegelijkertijd wordt het zelfbeheer door de gemeente gestimuleerd. Met dit laatste punt zijn we blij. Maar ook zelfbeheer kost geld. De Bikkershof zal zich de komende jaren inzetten om goede randvoorwaarden voor zelfbeheer te behouden. Daarbij gaat het niet alleen om geld, maar ook om een goede relatie met de gemeente en met andere partners (zelfbeheer, de Wijkraad NO, omliggende bedrijven, e.a.)

·       Van publiek naar privaat. Bij zelfbeheer past ook een zekere onafhankelijkheid. Tot nu toe was het voornamelijk de gemeente die ons financieel ondersteunde. De Bikkershof zal de komende jaren ook naar andere geldbronnen op zoek moeten gaan. Bij een aantal fondsen zijn we het afgelopen jaar al succesvol geweest.

·       Steeds meer naar buiten. Natuurlijk, de tuin staat centraal: wieden, snoeien, kweken en zaaien zijn allemaal essentieel voor de Bikkershof. Maar hetzelfde geldt voor ‘erkenning’ en het daarbij behorende geldbedrag. De Bikkershof zal ook de komende jaren naar buiten gericht blijven. Om te laten zien hoe mooi het hier is, om te inspireren en ook om te kunnen blijven voortbestaan omdat er voldoende draagkracht is.

De Bikkershof is niet alleen een mooie tuin of een stukje groen in een dichtbevolkte wijk. Maar is ook een ontmoetingsplaats voor buurtbewoners en hun kinderen. Alle mooie termen (sociale cohesie, civil society of gemeenschapszin) die je er aan kunt geven betekenen eigenlijk allemaal hetzelfde. Het gaat om de mensen, mensen die zich willen inzetten, zich willen verbinden om gezamenlijk iets voor elkaar te krijgen. Dat is tot nu toe 25 jaar goed gelukt. Inmiddels werken we goed samen met de gemeente en ontvangen we gezamenlijk internationale ‘groengroepen’.

Vol vertrouwen kijken we vooruit naar de toekomst. Zodat de mensen die hier dan wonen ook samen zullen genieten van het stukje natuur in de stad en alle activiteiten die er in de hof worden georganiseerd.